Bloemen van steen is een historische roman, in 2021 in Nederland uitgegeven door uitgeverij Cargo. Schrijfster Ilaria Tuti wijkt tijdelijk af van het thriller genre om een spannend en ontroerend verhaal te vertellen, dat zich afspeelt in de bergen van Friuli, haar regio, tijdens de Eerste Wereldoorlog. De auteur van Kind 39 en De slapende nimf schrijft het vergeten verhaal van de Draagsters de van de Karnische Alpen (Portatrici Carniche), onverschrokken vrouwen die een centrale rol speelden in de oorlog die in de Alpen werd uitgevochten.
Het verhaal van Bloemen van steen begint in juni 1915, tijdens de Eerste Wereldoorlog. We zijn in Timau, een bergdorp in de Italiaanse regio Friuli
.
Het Italiaanse leger was verwikkeld in een lange loopgravenoorlog tegen de Oostenrijks-Hongaren. De soldaten vochten in de bergen, die in Friuli de Karnische Alpen zijn. Ze vochten in de sneeuw, hongerig en bevroren.
Het dorp Timau in de regio Friuli
In de steden stroomafwaarts bleven de ouderen, vrouwen en kinderen. Maar zelfs in de stad werd de oorlog gevoeld: de geluiden die uit de bergen kwamen waren geen donder, maar de bommen van de Oostenrijkers.
Het Italiaanse leger realiseert zich al snel dat de soldaten het in de bergen niet hadden kunnen overleven. De paden die naar de top leiden zijn ontoegankelijk en zelfs ontoegankelijk voor muilezels.
Het leger vraagt dus de bevolking om hulp: wie kan, moet de troepen helpen. Voor ouderen en kinderen is dit onmogelijk. De vrouwen blijven: sterk, moedig en kenners van de paden die naar de top van de berg leiden.
Honderden vrouwen van alle leeftijden geven gehoor aan de oproep: met gevaar voor eigen leven bieden ze aan om manden vol voedsel en munitie naar de berg te dragen. Zonder hen zouden de soldaten allemaal zijn omgekomen van de honger.
De Karnische Draagsters
De soldaten geven ze een naam, alsof ze een echt onderdeel van het leger zijn: le Portatrici Carniche, de Draagsters.
Maar de draagsters brengen niet alleen voedsel naar de soldaten. De lege manden komen uit de hel van het Alpenfront, en ze dragen de brancards naar beneden met de gewonden die moeten worden behandeld, of met de doden die ze zelf zullen moeten begraven.
Het verhaal van Bloemen van steen wordt in de eerste persoon verteld door Agata, de hoofdpersoon: een jonge vrouw die tegelijkertijd voor haar zieke vader moet zorgen.
Samen met andere vrouwen van alle leeftijden rent Agata elke ochtend naar de militaire pakhuizen om haar mand te vullen met voedsel, medicijnen en munitie. En ze beklimt de paden de berg op, kniediep in de sneeuw, om de loopgraven te bereiken.
Vijandelijke sluipschutters, die "witte duivels" worden genoemd omdat ze goed gecamoufleerd zijn in de sneeuw, houden ze onder schot. Maar ze zingen en bidden, lopen met de scarpetz aan hun voeten.
De scarpetz zijn schoenen gemaakt van lagen stof, isolerend en stil, genaaid door de vrouwen zelf.
Al klimmend klampen de vrouwen zich met al hun kracht aan de sporen vast. Vandaar de titel van het boek: de Bloemen van steen zijn de "edelweiss", de bloemen die groeien op de ruige rotsen van de Alpen.
Een edelweiss. Het plukken ervan is bij wet verboden en is een zeer respectloos gebaar tegen de berg.
De dragers worden zowel door de soldaten aan het front als door de vijand bewonderd en gerespecteerd: zelfs de Oostenrijkers hebben waardering voor Dar Trogarinnen, de Draagsters.
Recensie
Het historisch geheugen
In Bloemen van steen brengt Ilaria Tuti in het collectieve geheugen een onvergetelijk stukje Italiaanse geschiedenis, helaas weinig bekend, en dat dreigde verloren te gaan.
De roman vermengt historische gebeurtenissen met het fictieve verhaal van de hoofdpersoon Agata.
Naast de historische herinnering vertelt de schrijfster de emoties van de mensen die dat geschiedenis hebben meegemaakt.
Bloemen van steen is een mooi maar ook ontroerend boek. Een belangrijke pagina in de geschiedenis van Italië, geschreven door vrouwen. In een context, die van de loopgraven, waar we gewend zijn ons alleen mannen te herinneren die met wapens vechten.
Voor ons was het lezen van de roman van Ilaria Tuti als wandelen langs die rotsachtige paden, met emoties die ons hart vullen.
De hoofdpersoon en verteller: Agata Primus
De draagster Agata Primus is de hoofdpersoon van Bloemen van steen en zij is ook de verteller. Het is Agata die ons begeleidt op de paden die naar het front leiden.
Door haar verhaal, en dat van haar metgezellen Caterina, Lucia, Viola en Maria, zien we de angst in de ogen van de soldaten, de moed en vasthoudendheid van de draagsters.
We ervaren de kracht en moed die deze vrouwen hebben getoond, en hun harde leven tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Agata is vastberaden en oprecht en zorgt voor haar stervende vader, en krijgt te maken met moeilijkheden.
Agata's oprechte waarden staan in contrast met die van Francesco, een deserteur die haar stoort.
Ik heb gekozen om vrij te zijn. Vrij van deze oorlog, die anderen voor ons hebben beslist.
De draagsters
De Draagsters van de Karnische Alpen (le Portatrici Carniche) worden zo genoemd vanwege de Carnia, het Alpengebied van Friuli.
De draagsters droegen een rode armband met het nummer van de legereenheid waartoe ze behoorden. Met hun zware manden, die tot 40 kg konden wegen, klommen ze elke dag meer dan 1000 meter hoogte.
Voor het eerst in de geschiedenis van ons volk worden de draagkorven, die eeuwenlang zijn gebruikt om onze kinderen in mee te nemen of onze uitzet, of het voedsel dat ons in leven houdt, het hout dat onze lichamen en harten verwarmt, nu gevuld met spullen die dood en verderf zaaien: granaten, munitie, wapens.
De Karnische Draagsters
Zonder hun kracht hadden de voorraden het front niet kunnen bereiken. De Italiaanse soldaten, die in dat bergachtige gebied de Alpini eenheid waren, zouden geen munitie hebben gehad om tegen de Oostenrijkers te vechten, laat staan voedsel.
De bergen van Bloemen van steen: de Karnische Alpen
De Karnische Alpen maken deel uit van de Zuidoostelijke Alpen. Ze bevinden zich tussen de Dolomieten (in het westen) en de Julische Alpen (in het oosten). In Italië bezetten ze het noordwesten van de regio Friuli-Venezia Giulia en een deel van de Veneto.
In Oostenrijk bezetten ze het zuiden van Karinthië en een klein deel van Tirol.
De Karnische Alpen - Monte Palombino. Bron: Wikipedia IT
Dit gebied wordt Carnia genoemd, omdat in de 5e eeuw voor Christus was het binnengevallen door de Carni, een oorlogszuchtig volk van Keltische afkomst.
Om de informatie te verzamelen die nodig is voor het schrijven van Bloemen van Steen, ging Ilaria Tuti naar het Museum van de Grote Oorlog in Timau (Museo della Grande Guerra a Timau).
Hier kon zij spreken met het personeel van de Associazione Amici Alpi Carniche (Vereniging van Vrienden van de Karnische Alpen) die het museum beheert.
Het museum van de Grote Oorlog in Timau
Het museum herbergt ook het ossuarium, waar de stoffelijke overschotten van Italiaanse en Oostenrijkse soldaten samen begraven liggen: getuigend dat ze toch niet zo verschillend waren.
Als het verhaal van de Draagsters van Bloemen van steen je heeft gefascineerd, en je wilt meer weten over de historische context, dan raden wij je een bezoek aan.
Conclusie
We hielden van het boek van Ilaria Tuti. Naast de verdienste van het vieren van de Draagsters, loopt de roman, 330 pagina's lang, snel naar de laatste hoofdstukken.
Lezen was voor ons een emotie, en het is ook spannend om er op deze pagina van Alle Italiaanse over te praten.
Door het verhaal van Agata en de Draagsters heeft Ilaria Tuti de historische herinnering gered en verrijkt met een bijzondere menselijkheid.
Het monument voor de Draagsters in Timau, Friuli
Video: Ilaria Tuti presenteert haar roman Bloemen van steen
Vind je het leuk om een beetje Italiaans te leren? De beste manier is natuurlijk om te oefenen. We bieden je een video aan waarin schrijfster Ilaria Tuti haar boek Bloemen van steen presenteert. Je kunt dus ook rechtstreeks naar de stem van de auteur luisteren.
Over de auteur Ilaria Tuti
Ilaria Tuti is geboren en woont in de regio Friuli in Noord-Italië. De link met haar land en met de bergen komt tot uitdrukking in zijn boeken.
Hoi! Wij zijn Italianen en wonen al jaren in Nederland. Toen wij hier kwamen, namen we een deel van onze traditie met ons mee. En we merkten al snel dat Italië erg populair is bij de Nederlanders. Nu we de Nederlandse taal wat beter kennen, bieden we een account aan met originele inhoud.
