Bijzondere en originele Italiaanse woorden

Niet de gebruikelijke Italiaanse basiswoorden.
Op deze pagina verzamelen wij de woorden en uitdrukkingen die wij dagelijks versturen met onze nieuwsbrief.

Het zijn woorden die je niet vaak gebruikt, soms een beetje vintage, maar die altijd in de smaak vallen: omdat ze verfijnd zijn en vaak leuk.

Bij elk woord leggen we de context uit, geven we voorbeelden en kun je de uitspraak beluisteren. Om altijd 🔊 bella figura te maken!

🔊 Tiratardi

Met tiratardi bedoelen we, een beetje geïrriteerd, iemand die er te lang over doet om iets te doen, en op wie we meestal moeten wachten.

Als iemand bijvoorbeeld tot een paar uur na sluitingstijd aan de bar blijft zitten, terwijl hij de volgende ochtend vroeg wakker moet worden, kan dit als tiratardi worden aangemerkt.

Letterlijk is tiratardi iemand die te laat komt. En dus is het een uitdrukking die je 's ochtends vaak hoort: de baas beschouwt iemand die te laat komt en nog slaperig op het werk is als een tiratardi.

Een ongeduldige persoon zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: «Ik moet altijd wachten op dat tiratardi!»

🔊 Dormiglione

We zeggen dormiglione van iemand die graag slaapt en daardoor misschien te laat komt. Letterlijk een slaapkop.

In tegenstelling tot tiratardi bevat dormiglione echter geen boosaardigheid en heeft het eigenlijk een liefdevolle connotatie. 
Ik kan dit bijvoorbeeld zeggen over mijn kitten, die de middag op het tapijt slaapt:

🔊 Confetti

Een valse vriend in het Italiaans: voor ons zijn confetti geen uitgeknipte stukjes gekleurd papier, maar een soort snoepgoed bedekt met suikerglazuur. Bijvoorbeeld degenen die traditioneel in huwelijksgunsten zitten.

Wit, roze of blauw van kleur, ze hebben een chocoladehart of bevatten een amandel.
In plaats daarvan zijn wat in het Nederlands en Engels confetti wordt genoemd, voor ons Italianen 🔊 coriandoli, en we gebruiken ze vrijwel alleen met carnaval.

🔊 Pacioccone

Pacioccone is een eigenschap van iemand, dier of persoon, om hun milde karakter aan te duiden, ondanks hun grootte.

Zoals bekend gebruiken we in het Italiaans -one om iets groots aan te duiden. 
We gebruiken het bijvoorbeeld om een grote hond aan te duiden, die echter helemaal niet agressief is: «Hij is echt een pacioccone».

Je kunt het ook voor een persoon zeggen, maar vaak is het een opmerking die je maakt als je niet in de directe aanwezigheid bent: ik zou niet tegen iemand zeggen «je bent een pacioccone», omdat het hetzelfde is als zeggen dat je volkomen onschadelijk bent.

🔊 Paccottiglia

Paccottiglia is een woord dat we in het Italiaans gebruiken om dingen van weinig waarde aan te duiden.

Het is een correct en niet-dialectwoord in het Italiaans, dat we in heel Italië zonder onderscheid gebruiken. Het wordt niet vaak gebruikt in gesproken taal, maar het heeft een prachtige klank die de betekenis ervan accentueert.
Het heeft echter een denigrerende waarde: we gebruiken het vooral om te verwijzen naar dingen die misschien in eerste instantie als waardeobject worden voorgesteld.

We kunnen bijvoorbeeld zeggen: «Vergeet het maar, dat is gewoon 🔊 paccottiglia»

🔊 Fare il portoghese

Fare il Portoghese, letterlijk Portugees spelen, betekent het gebruik maken van een dienst zonder ervoor te betalen; bijvoorbeeld zonder kaartje in de bus stappen.

Dat is natuurlijk geen compliment – maar ook we hebben niets tegen de bevolking van Portugal. De oorsprong is onduidelijk: op Wikipedia staan verschillende hypothesen, beslist fantasierijk.
Maar wij Italianen vinden de uitdrukking wel leuk; het werd populair in voetbalcommentaar in de jaren tachtig, voor degenen die zonder kaartje het stadion probeerden binnen te komen.

🔊 Burino

Burino is een term uit het Romanesco, het dialect van Rome in Midden-Italië, en duidt op een persoon met onbeschoft gedrag.

Hoewel het een dialectterm is, kennen we hem in Italië allemaal en gebruiken we hem graag als de gelegenheid zich voordoet.
Het komt van burro, boter, dat van de boeren die door de inwoners van de stad als onbeschoft werden gezien.

De term is op zichzelf beledigend, omdat het iemand onbeleefd aanduidt, maar de betekenis wordt verzacht door het feit dat veel Italianen het Romeinse dialect grappig vinden, en daarom wordt burino een aardige belediging.

Als ik bijvoorbeeld in het openbaar een boer laat, kan degene die bij mij is op een vriendelijke manier tegen mij zeggen:
«Je bent zo'n burino».

🔊 Conosco i miei polli

Conosco i miei polli betekent letterlijk Ik ken mijn kippen, het is een gezegde dat we gebruiken om onze ervaring in het kennen van iemands gedrag of smaak te onderstrepen.

Net zoals – laten we aannemen – de kippenboer controle heeft over wat er op het erf gebeurt.
Een verkoper die er bijvoorbeeld in slaagt al zijn klanten tevreden te stellen, zal zeggen:

De uitdrukking is grappig en bevat geen enkel kwaadaardig aspect.
Omdat het voor ons Italianen ook een mooie uitdrukking is, exporteren we het graag naar het buitenland - en zo nu en dan lezen we in het Engels «I know my chickens».

🔊 Acqua in bocca

Acqua in bocca, letterlijk water in de mond, vertellen we iemand zodat zij of hij een geheim bewaart.

Het is een ietwat vintage uitstraling, maar toch elegant. En het is figuurlijk, want met water in je mond kun je niet praten.

We gebruiken deze uitdrukking bij mensen die we vertrouwen: noodzakelijkerwijs, omdat we een geheim delen.

Bijvoorbeeld:
«Oké, ik zal het cadeau voor Emma onthullen, maar 🔊 acqua in bocca»!

🔊 Arzigogolato

Arzigogolato is een speels woord dat we gebruiken om iets ingewikkelds aan te duiden, uitgewerkt voor doeleinden die niet strikt functioneel zijn.

Meestal associëren we deze eigenschap met een gedachte, een toespraak of een concept dat voor ons onnodig complex en kunstmatig lijkt. Net als het woord zelf, dat vinden wij ook erg leuk.

Azigogolato is een woord dat we op school leren en behoort tot het correct Italiaans; we gebruiken het niet vaak, maar het is erg elegant, zelfs in geschreven taal.

🔊 Andirivieni

Met andirivieni duiden we op een constante stroom mensen, van en naar een bepaalde bestemming of via een bepaalde plaats.

Het woord zelf is de combinatie van andare (gaan) en venire (komen), en duidt goed op de doorgang van mensen in verschillende richtingen.
Het is een woord dat je vaak in boeken leest, maar dat we ook in gesproken taal gebruiken.

Een andere gelijkwaardige Italiaanse uitdrukking is 🔊 via vai, niet te verwarren met vai via (ga weg), noch met via via dat ook in het Nederlands wordt gebruikt.

🔊 Capannello

Het woord capannello betekent een kleine bijeenkomst van mensen die ergens stoppen, bijvoorbeeld op straat na een gebeurtenis.

Het is een woord dat we niet vaak gebruiken als we spreken, maar dat je vaker tegenkomt in kranten en boeken. We gebruiken het ook zonder van mensen te specificeren.

Niet te verwarren met 🔊 campanello, wat de bel is.

🔊 Soqquadro

Soqquadro is een uitdrukking die verwijst naar een grote, en plotselinge, wanorde en chaos.

We gebruiken het bijvoorbeeld om een plaats te beschrijven waar dieven zijn geweest:

De uitdrukking kan ook iets niet-materieels aanduiden, zoals iets dat niet goed is gegaan:

Soqquadro is een uitzondering in de Italiaanse taal, omdat het het enige woord is met de dubbele q.

🔊 Cicchetto

In het Italiaans is een cicchetto een klein glaasje likeur, het equivalent van het Engelse shot.

Wij gebruiken cicchetto vooral bij onze traditionele likeuren zoals limoncello, amaretto, en grappa.

Om bijvoorbeeld een klein glaasje limoncello te bestellen, zou je zeggen:

🔊 Un cicchetto di limoncello, per piacere.

Ze serveren je een klein glaasje limoncello, meestal zonder ijs.

Een ander woord om hetzelfde te zeggen is 🔊 bicchierino, dat wil zeggen 🔊 piccolo bicchiere, klein glas.

Gianni van Alle Italiaanse

Ciao, mijn naam is Gianni.
Ik ben de auteur van deze pagina

Ik ben een Italiaan uit Trentino. Ik studeerde filosofie in Padua en werkte vele jaren tussen Milaan en Amsterdam op het gebied van media en cultuur.

Sinds 2021 schrijf ik op Alle Italiaanse om mijn Nederlands te verbeteren; ondertussen deel ik met jullie de gewoonten en tradities van mijn land, en de recepten die ik thuis in Nederland bereid.

👉 Lees meer over mij