Laatst bijgewerkt op 16 december 2022
Voorgerechten zijn een van de meest creatieve uitingen van de Italiaanse keuken. Gemaakt met vlees, vis, kaas en groenten van eerdere maaltijden, herwerkt om feestdagen te vieren.
Op de pagina over Italiaanse eetgewoonten schreven we dat de typische en complete maaltijd in Italië uit twee hoofdgerechten bestaat: het eerste gerecht (primo piatto) en het tweede gerecht (secondo piatto). Gevolgd door koffie en misschien een toetje.
Voor al deze gangen echter, bij speciale gelegenheden zoals de feestdagen, genieten wij Italianen graag van een kleine inleiding op de maaltijd: we noemen het 🔊 antipasto, voorgerecht.
We eten het voorgerecht meestal al zittend aan tafel, vlak voor de eerste gang.
Het is anders dan de aperitief, 🔊 aperitivo in het Italiaans, dat is het drankje met hapjes dat je in het café drinkt voordat je gaat dineren.
De hoofdrolspelers van het aperitief zijn dranken als Aperol en Campari; in plaats daarvan ligt de focus tijdens het voorgerecht op eten.
Waar je meestal hapjes eet bij het aperitief, kan het voorgerecht iets uitgebreider zijn: het kan bijvoorbeeld warm zijn, met vlees, vis of groenten.
Veel Italiaanse voorgerechten die tegenwoordig populair zijn, vinden hun oorsprong in de traditionele 🔊 cucina povera (letterlijk arme keuken): om de restjes van vorige maaltijden niet weg te gooien, worden ze op een creatieve manier hergebruikt.
Straatvoedsel dat tegenwoordig door toeristen wordt gewaardeerd, zoals 🔊 polpette (gehaktballen) en 🔊 panzerotti, typisch uit Italiaanse regionale recepten.
Op deze pagina
De Italiaanse woorden van deze pagina:
| 🔊 Antipasti | Voorgerechten |
| 🔊 Tartine | Hapjes |
| 🔊 Polpette | Gehaktballen |
| 🔊 Tagliere | Snijplank |
Bekijk onze pagina over handige zinnen en woorden van de Italiaanse taal.
Ze zijn oranje van kleur en daarom worden ze ook zo genoemd ("oranje" in het Italiaans heet 🔊 arancio). 🔊 Arancini is een typisch tussendoortje uit Sicilië, maar we eten ze allemaal in Italië. Ook in het buitenland krijgen ze steeds meer bekendheid.
In de stad Catania hebben ze een langwerpige vorm, die doet denken aan de Etna; in Palermo maken ze ze rond, in een mini-versie die op bitterballen lijkt.
Arancini zijn balletjes rijst gepaneerd en gefrituurd; van binnen zijn ze, naast rijst, meestal gevuld met ragù en erwten - maar er zijn veel varianten, met mozzarella, spinazie of alla norma, de typische saus uit Catania.
Arancini zijn een tussendoortje, maar als je ze klein maakt zijn ze uitstekend als voorgerecht.
Met een opmerking: ze zijn lekker als ze vers gemaakt zijn, dus je moet ze vlak voor het opdienen even frituren. Je kunt de rijstballetjes van tevoren maken en in de koelkast bewaren.
De 🔊 tagliere (snijplank) is een klassieke voorgerecht, niet alleen in Italië. Het is snel en makkelijk te bereiden, en het wordt uitstekend als je salami, ham en kazen van goede kwaliteit hebt.
Wij van Alle Italiaanse bijvoorbeeld hebben heimwee naar de vleeswaren uit de Alpenregio's, zoals in de valleien van Trentino: lokale producten, geserveerd tegen de achtergrond van de Dolomieten.
Meestal maak je de snijplank met een mix van beleggende kazen, al in vlokken of blokjes gesneden; en een mix van vleeswaren, bijvoorbeeld salami, 🔊 prosciutto crudo (rauwe ham) en spek.
Het is een uiterst praktische oplossing, met het risico: dat je aan het einde van het voorgerecht al vol zit.
Om deze reden wordt de schotel meestal geserveerd met een matige hoeveelheid brood (🔊 pane), broodstengels (🔊 grissini) of croutons (🔊 crostini).
🔊 Carpaccio is een stijlvol voorgerecht, heel makkelijk en snel te bereiden als je vlees van goede kwaliteit hebt.
Carpaccio is een koud gerecht dat bestaat uit plakjes rauw rundvlees op smaak gebracht met olie, citroen, schilfers van Parmezaanse kaas, enkele champignons en eventueel mayonaise.
Het werd gemaakt door Giuseppe Cipriani, eigenaar van de legendarische Harry's Bar in Venetië, in 1963. Cipriani vertelt dat hij het gerecht had bereid voor een vriend, gravin Amalia Nani Mocenigo, die een dieet volgde zonder gekookt vlees.
De plakjes rauw vlees zijn zo dun als ham en gekruid met zout en peper. Ze moeten in de koelkast worden bewaard en koud worden geserveerd.
Bruschetta, misschien wel het bekendste Italiaanse voorgerecht, staat voor mediterrane smaken. Het is ook heel praktisch en makkelijk te maken, klaar in 10 minuten.
Zoals veel gerechten uit de Italiaanse keuken, vindt 🔊 bruschetta zijn oorsprong in de 🔊 cucina povera (letterlijk arme keuken): traditioneel wordt het gemaakt met oud brood.
De sneetjes brood worden geroosterd in de oven, op de grill of in een pan en op smaak gebracht met olie, knoflook, zout en peper. Bruschetta kan uitzonderlijk zijn als je brood en olie van goede kwaliteit gebruikt.
Elke Italiaanse regio heeft zijn eigen traditionele versie van bruschetta.
De meest gebruikelijke toevoeging is verse tomatenpulp, op smaak gebracht met een paar basilicumblaadjes of oregano zoals mijn moeder dat doet. Wij bevelen de kwaliteit van San Marzano-tomaten aan, die bijzonder geschikt zijn voor bruschetta en pizza en die hier in Nederland gemakkelijk verkrijgbaar zijn.
Een versie waar we erg van houden is bruschetta met worst en stracchino, warm geroosterd samen met brood.
Jullie kennen allemaal de 🔊 caprese: het staat op de menukaarten van restaurants en cafés, zelfs hier in Nederland.
In Italië is niet iedereen het erover eens dat caprese salade een voorgerecht is, omdat het traditioneel wordt beschouwd als een hoodgerecht of tweede gang (🔊 secondo piatto).
Caprese salade is een traditioneel gerecht uit Napels, gemaakt met verse ingrediënten en perfect voor een zomerse maaltijd: het bevat alleen gesneden tomaat en mozzarella, met toevoeging van basilicumblaadjes en optioneel oregano.
🔊 Tartine is een verzamelnaam voor hapjes gemaakt van een kleine basis van brood, crackers of hartige koekjes, verrijkt met vleeswaren, kazen, olijven en sauzen.
Tartine kunnen worden gemaakt ook met vis, zoals gerookte zalm.
Ook 🔊 Crocchette is een verzamelnaam voor kleine gepaneerde gehaktballetjes gefrituurd in een pan, of gebakken in de oven.
Crocchette zijn een uitstekend bijgerecht, maar ze zijn ook lekker als voorgerecht, geliefd niet alleen bij kinderen.
De klassieke "crocchette" zijn de aardappelkroketten, die vaak ook kaas of ham bevatten. Om ze met draderige kaas te maken, moet je de aardappelen eerst koken zodat ze zacht worden; dan plet je ze en voeg je Parmezaanse kaas toe. Als laatste worden ze gepaneerd en gebakken.
Een beroemd regionaal recept van crocchette, typisch uit Midden-Italië, is 🔊 Olive all'Ascolana: kroketten gemaakt met ontpitte olijven en gevuld met een vlees.
In tegenstelling tot arancini wordt het paneren van Ascoli-olijven ook gemaakt met ei.
De olijven die worden gebruikt voor Olive all'Ascolana zijn erg mals en iets groter dan de olijven die je normaal in Nederland vindt. En daarom zijn de Olive all'Ascolana zo groot als bitterballen.
Een ander gerecht uit de cucina povera van Zuid-Italië dat tegenwoordig erg geliefd is als street food zijn de 🔊 panzerotti.
Panzerotti werden oorspronkelijk gemaakt van overgebleven stukjes brood of pizzadeeg. Om het deeg niet weg te gooien werden de kleine stukjes deeg gegarneerd met tomaat en kaas (nu meestal met kaas met ham), gevouwen in de karakteristieke halvemaan vorm en gefrituurd.
In de kleine versie zijn ze een perfect voorgerecht, vooral bij een glas rode wijn.
Panzerotti zijn typisch uit Apulië, maar ze worden ook gemaakt in het nabijgelegen Campanië met andere namen: in Napels staan ze bijvoorbeeld bekend als 🔊 pizza fritta (gefrituurde pizza).
Op sommige plaatsen staan ze bekend als 🔊 calzone, hoewel calzone voor iedereen in Italië een soort pizza is.
Het panzerotti deeg is een beetje anders dan het pizzadeeg; om goudbruin en knapperig te bakken, gebruik meel type 0 vermengd met griesmeel van meel van harde tarwe.
In de Italiaanse keuken is 🔊 sformato een gerecht dat wordt gemaakt door groenten of vlees toe te voegen aan een basis van pasta, rijst en geraspte kaas, meestal gebakken in de oven.
De kleine versie, de sformatino 🔊, is een elegant voorgerecht. Meestal gemaakt met kaas en ei, soms met slagroom, wordt het in kleine vormpjes gebakken.
In veel sformatino recepten worden de eiwitten stijf geklopt - op deze manier is het resultaat nog zachter en lekkerder.
Als je bitterballen aan je Italiaanse vrienden voorstelt, zullen ze misschien zeggen: “ah, het lijken net als 🔊 polpette”.
Polpette zijn balletjes met daarin vlees, groenten en kruiden; geboren als een manier om etensresten te verzamelen en op een creatieve manier te combineren. In Nederland noemen we ze gehaktballen, en ze kunnen natuurlijk ook vegetarisch zijn.
Ze kunnen groot zijn en daarom noemen we ze 🔊 polpettoni en zijn prima als hoofdgerecht, met een bijgerecht van groenten.
In plaats daarvan maken we als voorgerecht 🔊 polpettine, zo groot als bitterballen, die gepaneerd en gefrituurd kunnen worden in een pan, of gebakken in de oven.
Gehaktballen zijn met veel verschillende ingrediënten te maken: combinaties die wij erg lekker vinden zijn aubergine, gekookte ham en tomaat; tonijn en ricotta; pompoen en aardappelen.
Kijk op deze pagina. Regelmatig voegen we nieuwe recepten van typisch Italiaanse voorgerechten toe.
Ik ben een Italiaan uit Trentino. Ik studeerde filosofie in Padua en werkte vele jaren tussen Milaan en Amsterdam op het gebied van media en cultuur.
Sinds 2021 schrijf ik op Alle Italiaanse om mijn Nederlands te verbeteren; ondertussen deel ik met jullie de gewoonten en tradities van mijn land, en de recepten die ik thuis in Nederland bereid.