Primo Levi - Boeken en historisch geheugen

Wie is Primo Levi

Primo Levi werd in 1919 in Turijn geboren uit een welgestelde familie van joodse afkomst.

In 1934 ging hij naar de middelbare school Liceo D'Azeglio in Turijn. Het instituut werd later bekend vanwege het ontvangen van beroemde leraren en tegenstanders van het fascisme. Op deze school was hij een metgezel van de Italiaanse schrijver Fernanda Pivano; bovendien had hij een paar maanden de schrijver en dichter Cesare Pavese als hoogleraar Italiaans.

Primo Levi studeerde in 1941 af in scheikunde. Zoals hij later uitlegde, leek scheikunde hem de sleutel tot het begrijpen van het universum.
Scheikunde was een passie die hij had geërfd van zijn vader Cesare, elektrisch Ingenieur van beroep. Cesare Levi bracht zijn zoon interesse in wetenschap en literatuur over; dit worden kenmerken van de persoonlijkheid en boeken van Primo Levi.

Op het diploma van Primo Levi, behaald tijdens de jaren van het fascisme, stond geschreven: "Primo Levi, van joods ras". Levi becommentarieerde dit feit met ironie: nog een demonstratie van de domheid van het fascisme.

Na 8 september 1943, de dag waarop Italië zich onvoorwaardelijk overgaf aan de geallieerden, voegde Primo Levi zich bij de partizanen in de bergen van de Val d'Aosta, strijdend in een groep van Giustizia e Libertà (Rechtvaardigheid en vrijheid).

Maar kort daarna, op de ochtend van 13 december, werd hij gevangengenomen door de fascisten. Hij werd eerst opgesloten in het concentratiekamp Carpi-Fossoli, in de buurt van Modena.

Op 22 februari 1944 werd Levi op een trein gezet en samen met 650 andere mensen naar het concentratiekamp Auschwitz in Polen gedeporteerd.
Hij bleef daar tot 27 januari 1945, de dag waarop het concentratiekamp door het Rode Leger werd bezet.

De verschrikkelijke ervaring van zijn gevangenschap in Auschwitz wordt tot in detail beschreven in zijn eerste boek, dat ook het meest bekende is: Is dit een mens (Se questo è un uomo), gepubliceerd in Italië in 1947.

Levi was een van de weinigen die de systematische uitroeiing door de nazi's overleefden.
In juni 1945 begon de avontuurlijke repatriëringsreis, waarover hij later vertelde in Het respijt (La tregua, 1963): om naar huis terug te keren, trok Levi door Wit-Rusland, Oekraïne, Roemenië, Hongarije en Oostenrijk. Ten slotte bereikte hij Turijn, waar hij zijn wetenschappelijke activiteit hervatte.

Sindsdien was het beroep van chemicus verbonden met dat van schrijver: Levi schreef romans, essays, gedichten en werkte ook als vertaler (hij vertaalde Kafka's Het proces).

De dood van Primo Levi

Op 11 april 1987 werd Primo Levi dood aangetroffen in het atrium van zijn huis in Turijn. Zijn lichaam lag onder aan het trappenhuis.
De doodsoorzaak was waarschijnlijk zelfmoord; sommigen beweren echter dat de val werd veroorzaakt door de duizeligheid waaraan Levi leed.

Het lichaam van Primo Levi is begraven in het Joodse kamp van de monumentale begraafplaats van Turijn.

Boeken van Primo Levi

• Is dit een mens (Se questo è un uomo, 1947)

  Primo Levi's eerste boek is een roman-getuigenis over zijn gevangenschap in Auschwitz.

  Gepubliceerd in 1947, in Is dit een mens wordt het beschouwd als een van de belangrijkste werken die het geweld van de nazi's documenteren. Het gevoel van menselijkheid, waardigheid en ethiek van de auteur is zichtbaar in het boek.

  De woorden van een beroemd interview met Primo Levi onmiddellijk na de publicatie van Is dit een mens zijn beroemd:

  Ik kan mijn kwelgeesten vergeven en ik heb geen wrok tegen de nazi's. Wat voor mij belangrijk is, is om een directe getuigenis af te leggen. Ik draag mijn steentje bij om te voorkomen dat die verschrikkingen nog een keer gebeuren. (Onze vertaling)

  

  Bindwijze	Paperback
  Taal	nl
  Auteur(s)	Primo Levi
  Uitgever	J.M. Meulenhoff
  Verschenen	216

• Het respijt (La tregua, 1963)

  Primo Levi's tweede boek is Het respijt (La tregua), gepubliceerd in 1963. Het boek vertelt de reis naar Turijn na de bevrijding van de auteur uit het concentratiekamp: een reis die lange maanden duurde, door vele landen van Centraal-Oost-Europa.

  Het respijt is het vervolg op Is dit een mens; de twee boeken zijn vaak gepubliceerd in een enkel volume dat beide bevat. Met dit werk won Primo Levi de prijs Premio Campiello.

  

  Bindwijze	Paperback
  Taal	nl
  Auteur(s)	Primo Levi
  Uitgever	J.M. Meulenhoff
  Verschenen	236

• De verdronkenen en de geredden (I sommersi e i salvati, 1986)

  De verdronkenen en de geredden is het laatste boek van Primo Levi, gepubliceerd in 1986.
  Het boek heeft geen echt plot, omdat het niet de bedoeling heeft om de tragische ervaringen van het concentratiekamp te beschrijven. De bedoeling van de auteur is om de dubbelzinnige relaties te laten zien die kunnen worden vastgesteld tussen de beulen en hun slachtoffers.

  Een genuanceerde verhouding van samenwerken en medeverantwoordelijkheid, terwijl het enige doel dat overblijft is proberen te overleven.

  Het derde hoofdstuk van De verdronkenen en de geredden is getiteld Schaamte: hier vertelt de schrijver over het schuldgevoel dat de "overlever" heeft als hij terugdenkt aan het verleden; of wanneer hij zijn ervaring moet uitleggen aan degenen die het niet op hun eigen huid hebben meegemaakt, en het moet beoordelen zonder het echt te weten.

  Dit schuldgevoel is vooral representatief voor hoe Primo Levi zich voelde, want een jaar later pleegde de schrijver zelfmoord.

  

  Bindwijze	Bindwijze overig
  Taal	nl
  Auteur(s)	Primo Levi
  Uitgever	Samenw. Uitgeverijen Meulenhoff Boekerij
  Verschenen	Nee

Schrijven om de historisch geheugen door te geven

Volgens Primo Levi is schrijven een ethische plicht jegens de samenleving.
Dit geldt vooral in de boeken die hij direct na de oorlog schreef, Is dit een mens en Het respijt, en in zijn laatste boek De verdronkenen en de geredden.
De schrijver heeft een taak: communiceren en doorgeven van de dynamiek die de samenleving naar haar vernietiging leidt; het langzame proces van morele degradatie dat de mens tot de verschrikkingen van oorlog leidde.

Primo Levi als wetenschapper en humanist

Primo Levi's andere boeken en korte verhalen, zoals Het periodieke systeem - en andere autobiografische geschriften, zijn een reflectie op de wetenschappelijke interesses van de auteur.

In deze verhalen vertelt Levi over de technologische evolutie en stelt hij zich vragen over de echte voordelen die technologische vooruitgang de mens brengt.

Primo Levi's schrijfstijl: tussen wetenschap en literatuur

Primo Levi's schrijfstijl is nauwkeurig en gedetailleerd en toont zijn vorm als wetenschapper. Zijn manier van denken is rationeel en nederig tegelijk. Levi weet dat wetenschappelijke waarheden voortdurend geverifieerd moeten worden.

Als je een boek van Primo Levi leest, vind je geen dogmatische beweringen. In plaats daarvan gebruikt het uitdrukkingen als "Ik denk .." en "Naar mijn mening ...". Deze manier van schrijven geeft de twijfel aan die deel uitmaakt van nauwgezet wetenschappelijk onderzoek.

Naast zijn wetenschappelijke achtergrond is bovendien de humanistische cultuur van de Italiaanse schrijver zichtbaar: hij citeert regelmatig de grote klassieke auteurs als Dante Alighieri en Giacomo Leopardi, en citeert daarbij uit de Bijbel en uit de Griekse en Latijnse mythologie.

Deze combinatie van wetenschap en humanistische cultuur maakt zijn verhalen zeer gevarieerd, gearticuleerd en interessant.

The International Study Centre Primo Levi

Om de herinnering aan Primo Levi te bewaren, werd het International Study Centre opgericht, gewijd aan de Italiaanse schrijver.

Het centrum promoot onderzoek naar Primo Levi en verzamelt de edities van zijn werken, de vertalingen die in tientallen talen zijn gepubliceerd, de bibliografie en alle vormen van documentatie over de auteur.

Video: interview met Primo Levi

Op de pagina's van Alle Italiaanse bieden we je vaak interviews met de schrijvers over wie we het hebben. Naar onze mening helpt het luisteren naar de stem van een schrijver om hem beter te leren kennen en zijn persoonlijkheid te begrijpen.

Vooral als we het hebben over twintigste-eeuwse auteurs, van wie we zwart-witfoto's zien en die heel ver van ons vandaan lijken: luisteren naar hun woorden in een video is een manier om ze dichterbij te horen.

Het is ook een goede manier om wat Italiaans te leren als je geïnteresseerd bent.

We stellen een interview voor met Primo Levi van 21 mei 1981 voor de lokale TV van Qui Piemonte, in de rubriek "VIP. Very Important Piemontesi". Levi's laatste optreden op tv was twee jaar eerder.

Boeken van Primo Levi

• 

  Is dit een mens

• 

  Het respijt

Terug naar de homepage